– ŞİŞMANLIK NEDİR?
Obezite ya da halk arasında bilinen adıyla şişmanlık, vücutta fazla miktarda yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de obezite toplum sağlığını tehdit eder hale gelmektedir. Obezite son yıllarda çocuklarda da hızla artmakta ve bu durum çocuklarımızın geleceği için büyük bir risk teşkil etmektedir. Birçok sağlık problemlerine zemin hazırlayan obezite insan ömrünü kısaltan ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir hastalıktır.
– ŞİŞMANLIK NASIL SAPTANIR?
Şişmanlığı ve şişmanlığın boyutunu saptamak için çok çeşitli yöntemler vardır. Bunlardan en çok bilinen ve kullanılan yöntemi Beden Kitle İndeksidir. BKİ, bireyin vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun (m) karesine (BKİ=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. Beden kitle indeksine göre yetişkinlerin vücut ağırlıklarının değerlendirilmesi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Buna göre erişkinlerde BKİ’ si 30’un üzerinde olanlar “obez” olarak kabul edilir.
BKİ (kg/m2)
| DURUM |
18.5’den az | Zayıf |
18.5 – 19.9 | Normal Kabul Edilebilir (İnce) |
20 – 24.9 | Normal |
25-29.9 | Toplu (Hafif Şişman) |
30 – 34.9 | 1. Derece Şişman |
35-39.9 | 2. Derece Şişman
|
40 ve üzeri | 3. Derece Şişman |
Bel çevresinin ölçülmesi de şişmanlığın saptanması için kolay bir yöntemdir. Bel çevresi, erkeklerde 94 cm ve kadınlarda 80 cm üzerine çıkmamalıdır. Bel çevresinin erkeklerde 102 cm ve kadınlarda 88 cm üzerine çıkması sağlık riskini arttırır.
–ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ NELERDİR?
Yüksek Kan Basıncı
Yüksek Kan Kolestrolü
Kalp Damar Hastalıkları
İnme (Felç)
Şeker Hastalığı
Bazı Kanser Türleri
Karaciğer Yağlanması
Safra Kesesi Taşı
Uyku Apnesi
Psikolojik Sorunlar
–İDEAL KİLO KAYBI NE OLMALIDIR?
Sağlıklı kilo vermek için ideal kilo kaybı haftada 0.5-1 kg olmalıdır. Hızlı kilo kaybeden bireyler daha sonra hızlı bir şekilde kaybettikleri kiloları geri alırlar.
–ŞİŞMANLIĞIN TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Şişmanlığın tedavisinde uygulanan yöntemler; diyet tedavisi, davranış değişikliği tedavisi, fiziksel aktivitenin artırılması, ilaç tedavisi ve cerrahi girişimlerdir. Bunların içinde en doğru olanları, beslenme tedavisi ile birlikte davranış değişikliği tedavisi ve fiziksel aktivitenin artırılmasıdır. Yaşamı tehdit eden bir şişmanlık söz konusu ise cerrahi girişim düşünülebilir.
–YANLIŞ ZAYIFLAMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Kişiye özel olmayan gazete ve dergi gibi yayınlarda bulunan diyetler.
Kısa sürede hızlı kilo kaybı sağlayan çok düşük enerjili şok diyetler.
Yeterli, dengeli ve doğru beslenme alışkanlığı kazandırmayan diyetler.
Tek tip besine dayalı diyetler.
Zayıflattığı öne sürülen ve pek çok yan etkisi bulunan ilaçlar.
Gerçek kilo kaybı yerine vücuttan sadece su kaybına neden olan diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar, otlar, çaylar ve saunalar.
–OBEZİTEYİ ÖNLEMEK İÇİN SAĞLIKLI BESLENME ÖNERİLERİ
İdeal vücut ağırlığınızı tespit edin ve bu ağırlığa ulaşmayı hedefleyin. İdeal ağırlıkta iseniz bu ağırlığı korumaya özen gösterin. Düzenli fiziksel aktivite (yürüyüş, koşu vb.) yapın.
Sağlıklı beslenme alışkanlığınız ve düzenli fiziksel aktivite ile çocuklarınıza örnek olun.
Günde en az 3 öğün düzenli yemek yiyin. Öğün atlamayın, uzun süre açlıktan kaçının.
Öğünlerinizde besin çeşitliliğini sağlayın.
Çocuklarınızı güne kahvaltıyla başlatın.
Yemekleri yavaş yiyin, lokmaları iyi çiğneyin ve her lokmadan sonra biraz ara verin.
Bilgisayar ve televizyon karşısında fazla zaman harcamayın. Çocuğunuzu bu konuda uyarın.
Çocuğunuz için yiyecekleri, ödül veya cezalandırma aracı olarak kullanmayın.
Sıvı tüketiminizi artırın.
Kullandığınız yağ ve tuz miktarına dikkat edin.
Tuzlu hazır besinleri seyrek ve az tüketin.
Çocuğunuzun, sağlıklı gıdalarla ve özellikle sebze–meyveyle beslenme alışkanlığını edinmesi konusunda ona destek olun.
Yüksek kalori içeren hazır gıdalardan ( patates cipsi, pastalar, kremalı soslar) uzak durun. Bunlarda bol şeker ve yağ bulunur ancak protein, vitamin ve mineral içerikleri düşüktür.
Dyt. Emel ÇELİK
Sağlık Müdürlüğü
Obezite Birimi
